Lodowce zbiór wpisów
18 Mar 2018
Ruch na powierzchni i na spodzie
Mamy więc najobszerniejsze i wieloliczne dowody, że brzegi lodowca, podobnie jak brzegi rzeki hamowane są w posuwaniu swoim przez tarcie o ściany koryta. Ale nie na tym tylko ogranicza się podobieństwo. Bieg rzeki hamuje się także tarciem jej o dno. Dwóch badaczy, a mianowicie prof. Forbes i p. Karol Martins zgadzają się, że toż samo […]
18 Mar 2018
Ruch lodowców pobocznych
Tyle o głównym lodowcu. Zbadajmy teraz jego odnogi i zastanówmy się wprzódy nad znanymi faktami, zanim przystąpimy do odkrycia nieznanych. Kiedyśmy stali przy naszej „rozpadlinie”, skąd mieliśmy taki wspaniały widok na Morze lodnikowe, jeden nas fakt uderzał, a mianowicie, że niektóre z gałęzi pobocznych lodowca były od niego szersze. Przypuśćmy, że zamiast lodu jest woda; […]
18 Mar 2018
Prawo ruchu lodowców
Wypowiedzmy te fakty w inny sposób. Przypuśćmy, że mamy wyznaczone punkty najszybszego ruchu na bardzo wielu liniach przecinających w poprzek Morze lodnikowe; to linia łącząca wszystkie te punkty będzie się w języku matematycznym nazywać miejscem geometrycznym punktów największej szybkości. Przy Trelaporte linia ta leżeć będzie na wschód od osi, przy les Ponts na zachód; przechodząc […]
18 Mar 2018
Ruch lodowca a bieg rzeki
Rezultat ten daje nam przedmiot do namysłu; fakty nie miały by żadnej względnej wartości, gdyby nie budziły w nas podobnej działalności umysłowej. Ponieważ fakty w przyrodzie nie występują oddzielnie, ale w związku z sobą, to i nauka śledząca je, musi pewną całość stanowić. Umysł badacza przyrody musi przedstawiać niejako tkankę pojęć, której wszystkie nitki odpowiadają […]
18 Mar 2018
Nierówne przesuwanie się lodowca
Ale ani przy jednej ani przy drugiej linii nie byliśmy w stanie rozciągnąć pomiarów naszych przez całą szerokość lodowca. Dla czego? Badając rzecz jedną, często poznajemy drugą; tak się też i w nauce dzieje: jeżeli tylko wytrwale pracujemy nad jakimś przedmiotem, nasze niepowodzenia nawet przynoszą nam korzyść naukową. Ustawiliśmy naprzód nasz teodolit na bocznym zwale […]
12 Mar 2018
Ruch morza lodowego
Czternastego więc Lipca znajdujemy się u stóp lodowca des Bois, niedaleko źródła Arveyronu. Kierujemy naszą lunetę na drugą stronę lodowca i przecięcie pajęczych jej nici zgadzamy ściśle z krawędzią lodowego słupa. Pozostawiamy narzędzie w spokoju i od czasu do czasu spoglądamy w lunetę. Krawędź lodowa posuwa się z wolna, ale ciągle, wymija nici i po […]
12 Mar 2018
Teodolit i jego ubycie
Tym sposobem dopiąłem mego celu. Podałem wam dowody ruchu lodowców i historyczny przebieg jego pomiarów. Teraz spróbujemy własną naszą na lodzie pracą dodać nieco do nauki o lodowcach. Przy rozpoczęciu naszej pracy nie może nam zbywać na postanowieniu, ani na wytrwałej cierpliwości przy jej wykonaniu. Spójrzcie na ten teodolit; składa się on głównie z lunety […]
12 Mar 2018
Ścisłe pomiary Agassiza i Forbesa
Zbliżamy się teraz do ważnej epoki w naukowych dziejach lodowców. Gdyby pierwsi badacze posiadali praktyczną znajomość ścisłych narzędzi używanych w miernictwie, dokładne pomiary ruchu lodowców byłyby prawdopodobnie dokonane daleko wcześniej. Zobaczymy teraz, jak podobne narzędzia współcześnie prawie użyte były przez p. Agassiza na lodniku Unteraar, a przez profesora Forllodnikowem. Już p. Escher von der Li […]
12 Mar 2018
Pomiary Hugi
Ale nauka w rozwoju swoim dąży zawsze od ogólnych pojęć ku ścisłym oznaczeniom; niebawem więc starano się dokładnie oznaczyć szybkość, z jaką lodowce się posuwają. W historii tych pomiarów jeden z lodowców Berneńskiego Oberlandu na zawsze pozostanie pamiętnym. Z niewielkiego szwajcarskiego miasteczka Meyringen, wstępujecie na wysoką dolinę Hasli, przechodzicie obok słynnego wodospadu Handeck, którym rzeka […]
12 Mar 2018
Ruch lodowców
Ale czymże są te boczne zwały? W miarę jak wędrujemy po lodowcach, pochodzenie zwałów stopniowo nam się wyjaśnia. Widzimy od czasu do czasu, jak kamienie i gruz staczają się po pochyłościach i zatrzymują na lodzie. Spadają one wzdłuż całego brzegu lodowca i wkrótce oczywistym się staje, że tym właśnie sposobem tworzą się boczne zwały. Ale […]